KAYBEDEN ESKİŞEHİR’Lİ ÇİFTÇİ OLUR

Haziran ayı Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde görüşülen konular yine yoğun tartışmalara neden oldu. Tartışmalara neden olan konulardan bir tanesi de, Büyükşehir Belediyesi’nin Koza Birlik başta olmak üzere kooperatiflerle iş birliği yaparak, kırsal kesimde yaşayan vatandaşlara yönelik alternatif gelir kaynakları yaratmak istemesiydi. Büyükşehir Belediyesi’nin Koza Birlik ile iş birliği yapma talebi, AK Partili meclis üyelerinin red oyu vermesi ile olumsuz bir şekilde sonuçlandı. Esgundem26.com olarak konuyu merak ettik. Reddedilen iş birliği anlaşmasının perde arkasını araştırdık. Meclis toplantısından akılda kalan soru işaretlerini Kozabirlik Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Işık’a sorduk.



Koza Birlik ve faaliyet alanlarınızla ile ilgili bize kısaca bilgi verir misiniz?

Kozabirlik 1940 yılından bu yana ülkemizde ipekböcekçiliğinin yaygınlaşması ve gelişmesi için faaliyet gösteren ülkemiz genelinde 3.139 tane üyesi olan Birlik merkezi Bursa’da olan özerk bir kuruluş. Ülkemiz ipekböceği yetiştiriciliği; istihdam ve gelire katkısı açısından kırsal kalkınmanın sağlanması, yaratılan katma değer ile milli gelire ve ekonomiye katkısı, kültürel mirasın ve gen kaynaklarının korunması bakımından oldukça önemli bir tarımsal faaliyet olması nedeniyle devamlılığının sağlanması gerekmektedir. İpekböcekçiliği sektöründe yaş koza üretiminden, nihai ürün olan ipek halının satışına kadar sektörde on binlerce kişi istihdam edilmekte olup, sadece yaş koza üretiminde yaklaşık 2 bin 000 - 2 bin 500 aile işletmesi yer almaktadır. İpekböceği yumurtası üretimi ile depolardaki kuru kozaların muhafazası ve tasnifi işlemlerinde dahi yüzlerce işçi istihdam edilmektedir.

 
Ülkemizde ipekböcekçiliği sektörü, tarihi ve kültürel mirası yaşatmanın yanında öncelikle kırsal kalkınma planları çerçevesinde yeni istihdam ve gelir kaynakları yaratmaktır. Bu kapsamda, Türkiye’de ipekböcekçiliğini teşvik etmek, üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak, kırsal alanda yaşayan gelir seviyesi düşük üreticilerin bütçesine katkıda bulunmak ve kültürel bir ürün olan ipekböcekçiliğine sahip çıkmak amacıyla Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hayvancılık desteklemeleri kapsamında desteklenmektedir.
 
Ülkemiz, ipekböceği kozası üretiminde kullandığı damızlık ve hibrit ipekböceği yumurtasını, kendi üreterek kendi kendine yetebilen ender ülkelerden bir tanesidir. Japonya ve Güney Kore gibi ipekböcekçiliğinde lider ülkeler olarak bilinen ülkeler dahi üretimde kullandıkları yumurtaları Çin’den temin etmektedirler. Bu ipekböceği yumurtaları ülkemizde sadece Birliğimizce üretilmektedir.
İpekböceği kozası üretimi hayvancılık desteklemeleri kapsamında olup üreticilerin ihtiyacı olan İpekböceği yumurtaları hayvancılık desteklemeleri kapsamında üreticilere ücretsiz inficar (kuluçka) ettirilmiş ipekböceği olarak dağıtılmaktadır.

Geçtiğimiz günlerde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile iş birliği yapma talebiniz mecliste büyük tartışmalara neden oldu. CHP’li meclis üyeleri iş birliğine evet derken, Ak Partili meclis üyeleri bu işbirliğine karşı çıktılar. Hatta bir meclis üyesi: “Eskişehir’in arsasını Bursalılara veremezsiniz diye itiraz etti.”  Neler söyleceksiniz?

Sorunuza cevap vermeden önce birkaç konuya açıklık getirmekte fayda var diye düşünüyorum. Birliğimizin ve bize bağlı kooperatiflerin, işletmelerin herhangi bir parti ile uzaktan yakından hiçbir bir ilişkisi yoktur. Biz özerk bir yapıya sahibiz. İnternet sayfamızdan da erişebileceğiniz gibi, birlik olarak, Türkiye’nin dört bir yanından, herhangi bir parti ayrımı yapılmaksızın tüm belediyelerle üretimi arttırmaya yönelik projelerde yer alabiliriz. Bursa’da Bursa Büyükşehir Belediyesi ile üreticilerimizin besleme evlerinin modernizasyonu için güzel projeler gerçekleştirildi.  Eskişehir’de de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile çalışmamızda ne gibi bir sakınca olabilir. Kozabirlik olarak tek ve yegâne amacımız; Türkiye’nin ipek üretiminde ve koza yetiştiriciliği konusunda dışa bağımlılığına bir son vermek.

Sorunuzun cevabına gelince…

Meclis toplantısını televizyondan izledim. “Eskişehir’in arsasını Bursa’lılara veremezsiniz” sözü talihsizce söylenmiş bir söz olarak düşünüyorum.
Kozabirliği’nin merkezi evet Bursa’da. Ama şunu da hemen belirtmeliyim ki, Birliğimizin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın bize özel olarak hazırlamış olduğu Ana sözleşmede ile faaliyet alanımız tüm Türkiye’dir. Kozabirlik ipekböcekçiliği alanında faaliyet gösteren tek üretici kuruluştur. Haliyle biz sadece Bursa’nın değil, Edirne’den Ardahan’a tüm Türkiye’nin tek ve yegâne Kozabirliği’yiz.
Keza, Kooperatiflerimizden birisi ve merkez depolarımız da Eskişehir’in Sarıcakaya ilçesinde bulunmaktadır. Bu arada şunu hemen belirtmeliyim ki, şu anda işler hale getirmeye çalıştığımız, birliğimize bağlı koza çekim fabrikası da yine Eskişehir’in Sarıcakaya ilçesindedir.


İşler hale getirmeye çalıştığımız koza çekim fabrikası” dediniz. Şu anda atıl mı ?

Evet, maalesef atıl durumda. Bu fabrika da geçmişte 30 kadın çalışıyordu. Bölgede istihdam yaratan nadir kuruluşlardan bir tanesiydi. Ülkemizde koza üretiminin her geçen yıl düşmesinden dolayı bu fabrika kapanmak zorunda kaldı. Eğer koza üretimini önce Eskişehir de, sonrada tüm illerimizde artırabilirsek inşallah bu fabrikayı tekrar açabiliriz.

Koza üretiminin azalma nedenleri nedir?

Kısaca özetlemek gerekirse, köyden kentte göç, başta Çin olmak üzere farklı ülkelerin ipek fiyatlarını istedikleri gibi domine etmeleri, Çiftçimizin farklı iş alanlarına yönelmesi, Dut ağaçlarının bilinçsizce kesilmesi. Zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz kullanılması, kentleşme, genç kuşakların ipek böcekçiliğine olan ilgisizliği diyebiliriz.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile neden iş birliği yapmak istediniz? Bu iş birliğinin sizin için önemi nedir?

Daha öncede söylediğim gibi birlik olarak özerk bir yapıya sahibiz. Hiçbir siyasi parti ile organik bir ilişkimiz yok. Ama şunu da hemen belirteyim, Bakanlıklarımızın da bizlere destekleri tam. Üreticilerimiz ve dolayısıyla Birliğimiz için ellerinden geleni fazlasıyla yapıyorlar. Hepimizin ortak noktası üretimi artırarak, dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak. Bizde birlik olarak çalıştığımız tüm bölgelerde belediyelerin siyasi görüşlerine bakmaksızın iş birliği yaparak koza üretimini artırarak çiftçimize ekstra gelir sağlamaya çalışıyoruz. Bilindiği üzere ipekböceğinin tek besin kaynağı dut yaprağıdır.  İpekböcekçiliği dut yaprağının yetiştiği her bölgede yapılabilir.  Yani bu işte olmazsa olmazımız dut fidanı. Eğer bizler bu işi yaygınlaştırmak istiyorsak, öncelikle yaprak dut fidanı yetiştirmek zorundayız. Bir Dut Fidanının dikiminden itibaren ancak 5 yılda yaprak verimine geldiği düşünüldüğünde,  bir an evvel Ülkemiz dut kapasitesinin güçlendirilmesi gerektiği görülmektedir.

Bu düşünceden hareketle, Eskişehir Kooperatifimiz Bölgesinde ülkemiz ve dünyada ipekböcekçiliğinde kullanılan yaprak dut fidanı çeşitlerinin anaçlarının bulunduğu bir dut koleksiyon bahçesi ve yaprak dut fidanı üretim tesisi oluşturulmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla Büyükşehir Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in kapısını çaldık. Taleplerimizi ilettik. Kendileri bizleri çok sıcak karşıladı ve her türlü talebimizi tek tek not alıp ilgilendi. Laçin bölgesinde Büyükşehir Belediyesi’ne ait büyük bir tarlanın 25 dekarlık kısmını “Fidan Üretim Merkezi” olarak kullanmak amacıyla bize tahsis etmesini istedik. Kendileri bizleri kırmadı. Belediye ekipleri tarlanın dikime hazır hale getirilmesi için yoğun bir çalışma yaptı. Biz bu bölgede Büyükşehir Belediyesi ile birlikte 72 bin dut çeliği diktik. Bunlar bu Kasım ayında fidan olacak. Bizlerde bu fidanları önce Eskişehir, sonra da tüm Türkiye genelinde dar gelirli köylümüze, çiftçimize ücretsiz olarak dağıtımını yapacaktık. Herhalde konunun, Ülkemiz ipekböcekçiliği için önemi tam kavranamamış olsa gerek ki itirazlar oldu. Dut fidanı olmadan ipekböcekçiliğinden bahsetmek mümkün değil,  En nihayetinde bu işten ne Birliğimizin, ne de Büyükşehir Belediyesi’nin bir gelir elde etmek gibi beklentisi yok. Memleket için gayet hayırlı bir iş.


Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

İpekböcekçiliği ekonomik ve sosyal boyutu birlikte göz önüne alındığında, aile içindeki 7’den 77’ye tüm bireylerin emeğinin değerlendirilerek, bölge insanının gelir seviyesinin arttırılmasıyla, köyden kente göçün önüne geçilerek, üretime dayalı sosyal bir gelir dağılımı da sağlamaktadır. Son yıllarda tüm Dünya’da olduğu gibi Ülkemizde de tüketicilerin bilinçlenmesiyle doğal ürünlere olan talep artışının olduğu ve bu artışın süreceği görülmektedir. 

Hali hazırda böyle bir üretim devam ederken bu potansiyel kesinlikle kaybedilmemelidir.

Birlik olarak herkesle, her kurumla iş birliği yapmaya hazırız. Yeter ki ülkemizin ipek üretiminde dışa bağımlılığına bir son verelim. Bilginiz olsun diye söylüyorum. Şu anda ülkemizde yüzde yüz Türk ipeğinden yapılmış bir şal bulmak bile çok zor artık. Üreticisine kısa zamanda hatırı sayılır paralar kazandıran ve Eskişehir’in tarihi ve kültürel değerlerinden birisi olan ipekböcekçiliğini canlandırıp, Türk İpekçiliğini eski günlerine kavuşturmak en büyük hayalim.