Onca ağır sorularımızı ve bu sorunlarımızın çözüm yollarını tartışmak yerine, içinde bulunduğumuz ve izleyen günlerde Anayasa değişiklikleri, tek gündem maddemiz olacak görünüyor. Bugünlü yazımda meseleye farklı açılardan yaklaşmaya, soru ve cevaplarla yapılmak istenen değişikleri irdelemeye çalışacağım.
CUMHURBAŞKANININ MEVCUT YETKİLERİ
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını yapmak, TBMM’ni gerektiğinde toplantıya çağırmak. Yapıyor mu? Evet.
TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek. Yeniliyor mu? Evet. (7 Haziran seçimlerinden sonra yenileme kararı alınmış ve 1 Kasım seçimleri yapılmıştır.)
MGK’na ve gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık etmek veya toplantıya çağırmak. Yapıyor mu? Evet. Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek. Yapıyor mu? Evet. (1 Kasım seçimlerinden sonra, önce A. Davutoğlu hükümetini atamış, ardından görevden alarak, B.Yıldırım hükümetini atamıştır.)
Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim veya OHAL ilân etmek ve KHK çıkarmak. Yapıyor mu? Evet. (OHAL ilan edilmiş ve ülke KHK ile yönetilir hale gelmiştir.)
Genelkurmay Başkanını, YÖK ve Devlet Denetleme Kurulunun üyeleri ile Başkanını atamak, üniversite rektörlerini seçmek. Atayıp, seçiyor mu? Evet.
Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekilini, Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesi üyelerini, HSYK Kurulu üyelerini seçmek ve üst düzey kamu görevlilerini atamak. Atayıp, seçiyor mu? Evet.
Peki, bu kadar geniş yetkilere sahip cumhurbaşkanlığı kurumu uygulaması orta yerdeyken, yetmeyen ve/veya eksik kalan nedir? Bu anayasa değişikliğine neden gidilmektedir? Cumhurbaşkanının mevcut yetkilerine, eklenmeye çalışılan yeni yetkiler nelerdir? Şimdi o düzenlemelerin bir kısmına bakalım.
EKLENMEK İSTENEN YENİ YETKİLER
Anayasamıza göre; Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulu tarafından kullanır ve yerine getirilir. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Başbakanlık kaldırılarak yürütme yetkisi tek başına cumhurbaşkanına verilmektedir.
Mevcut düzenlemeye göre; Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, Bakanlar Kurulu ve bakanları denetlemek, bütçe ve kesin hesap kanun tasarıları görüşmek ve kabul etmek, TBMM nin yetki ve görevleri arasında tanımlanmıştır. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Kanun yapma yetkisi cumhurbaşkanına verilmekte, Bakanları denetlemek ise neredeyse imkansız hale getirilmektedir. Bütçe ise cumhurbaşkanı tarafından hazırlanacaktır.
Mevcut Anayasa da; Kanun teklif etmeye bakanlar kurulu ve milletvekilleri yetkili kılınmıştır. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Neredeyse tüm yetkiler cumhurbaşkanına verilmek istenmektedir.
TBMM’nin mevcut Anayasa da Meclis araştırması, genel görüşme, soru, gensoru ve meclis soruşturmaları yoluyla bilgi edinme ve denetim yapabileceği düzenlenmiştir. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Gensoru kaldırılmakta, meclis soruşturması neredeyse imkansız hale getirilmektedir. Genel görüşme ise sadece devlet ile ilgili konularda yapılabilir hale dönüştürülmektedir.
Anayasamıza göre; Cumhurbaşkanı milletin birliğini temsil etmektedir. Bu gerekçeyle de tarafsız olmak zorundadır ve partisi ile olan ilişkisi kesilmektedir. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Cumhurbaşkanı partisine üye olabilecektir. (Böylece taraflı olacağı için milletin birliğini temsil etmesi mümkün olamayacaktır.)
Yine anayasamıza göre, Başbakan, Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanmaktadır. Bakanlar ise başbakanca seçilip, cumhurbaşkanınca atanmaktadır. Ayrıca Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilatı ise kanunla düzenlenmektedir. Yeni düzenleme de öyle midir? Hayır. Başbakanlık kaldırılmaktadır. TBMM içinden veya dışından Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanıp, görevlerinde alınabilecektir. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması vb. konularda da cumhurbaşkanı yetkilendirilmektedir.
İSTİKRAR(!)
2002 yılından bu yana (4 dönem, 16 yıl) ülkemizde koalisyon hükümeti mi vardır? Hayır. 16 yıldır tek başına iktidar olan bir hükümet bulunmaktadır. Siyasi bir istikrarsızlıktan söz edilebilir mi? Hayır.
Ülkemiz ve insanlarımızın terör, işsizlik, yoksulluk, adalet, eğitim, sağlık, demokrasi, çalışma hayatı, üretim, sanayi ve tarım vb. alanlarında yaşadıkları sorunlar, hükümetin kanun çıkarma gücü olmamasından mı kaynaklanmaktadır? Hayır. Hükümet TBMM de her türlü kanun çıkarma ve düzenleme yapma yetki ve sayısal gücüne sahiptir.
Hükümet ile Cumhurbaşkanı arasında bir uyumsuzluk, geçimsizlik var mıdır? Yaşadığımız sorunlar bu güç ve yetki çatışmasından mı kaynaklanmaktadır? Hayır. Özellikle 2007 yılından bu yana Cumhurbaşkanı da, hükümette aynı partinin temsilcileri arasından seçilmiştir.
Peki, o zaman uzun yıllardır kronikleşen bu sorunlarımız neden çözülmüyor? Anayasa ve kanunlarda ki yetmezlikler nedeniyle mi?
Yoksa bu sorunları çözmesi gereken siyaset kurumları ve siyasetçilerin yetmezlikleri nedeniyle mi?
Sorunun cevabı sizde…
TİPİTİP(!)
İbrahim Arslan