YUNUS EMRE GÖZLEMEVİ HİZMETE GİRDİ

Eskişehir kent merkezinin yaklaşık 40 kilometre kuzey-batısındaki Borabey Göleti Kampüs alanında yer alan Anadolu Üniversitesi Yunus Emre Gözlemevi, 3 bölümden oluşuyor. Astrofizik Araştırma Modülü, Eğitim Modülü ve Gezegen Araştırmaları Simülasyon Modülü şeklinde tasarlanan bileşenler, birbiri ile bağlantılı olup eş zamanlı çalışabiliyor. Gözlemevinin tüm bilimsel ve teknik altyapısı, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından onaylanan proje desteği kapsamında gerçekleştirildi. Astrofizik Araştırma Modülü, 1 adet güneş teleskopu, 2 adet 40 santimetre ve 1 adet 60 santimetre ayna çaplı yıldız teleskopundan oluşuyor. Yıldız teleskopları ile yapılan gözlem çalışmaları kapsamında derin uzay cisim ve oluşumlarının spektral özellikleri inceleniyor, yaklaşma-uzaklaşma hızları, dönme hızları, element içerikleri, evrim süreçlerindeki aşamaları üzerine araştırmalar gerçekleştiriliyor. Yıldız, galaksi ve gezegen heflerine yönelik farklı nitelikteki filtreler desteğinde yapılan gözlemsel araştırmalar ile, derin uzay cisim ve oluşumlarına ait parlaklık değişimi analizleri yapılmakta, fiziksel ve geometrik öz niteliklerin periyodik değişkenlikleri araştırılıyor. Güneş teleskopu ile birlikte kullanılan farklı nitelikteki filtreler ile yapılan çalışmalarda, güneşte meydana gelen patlamalar ile lekeler incelenmekte ve periyodik olarak takip ediliyor. Bir başka TÜBİTAK projesi ile sürdürülmekte olan ortak çalışma kapsamında Eskişehir merkezli gökyüzündeki meteorlar gerçek zamanlı olarak takip ediliyor ve atmosfere girdiği anda otomatik olarak resimleniyor ve video görüntüsü oluşturuluyor.



Astrofizik Eğitim Modülü, 2 adet güneş teleskopu ve 3 adet yıldız teleskopundan oluşuyor. 30 kişilik eğitim sınıfındaki eğitim cihazları, bu teleskoplardan görüntü alabiliyor ve eğitim sürecinde kullanılabiliyor. Eğitim modülünde, fizik ve mühendislik lisans öğrencilerine verilen derslerin teorik ve deneysel aşamaları saha çalışması şeklinde uygulamalı olarak gerçekleştiriliyor. Lisansüstü eğitim çalışmaları sürecindeki teorik ve gözlemsel astrofizik çalışmalarına destek veren eğitim modülünde yüksek lisans ve doktora tez savunma jürileri ve tez izleme toplantıları gerçekleştiriliyor.

Gezegen Araştırmaları Simülasyon Modülü, 36 metrekare boyutunda iki kabinden oluşuyor. İlk bölümde yapay olarak Mars’taki Gale krateri modeli oluşturuldu. Günümüzde Mars yüzeyine inen robot gerçekten Gale kraterinde sondaj yapmakta ve sürekli bilim insanlarına veri göndermektedir. Oluşturulan modül içerisinde bu görevi küçük çapta simüle edebilmek için benzer bir robot yapıldı. Modülde gerçek veriler kullanılarak senaryolar çerçevesinde uygulamalar yapılıyor. Uzaktan kontrol edilebilen bu robota tanımlanan görevler, gezegen araştırmalarının içeriğini modelleyebiliyor.



Gözlemevi ile; yıldızların farklı filtrelerdeki fiziksel, kimyasal, geometrik ve parlaklık değişkenliklerinin araştırılmasına yönelik düzenli gözlemler yapılacak. Farklı filtrelerle, güneşteki patlama ve leke değişkenliklerinin takip ve incelenme çalışmaları düzenli olarak gerçekleştirilecek. İl Milli Eğitim Müdürlüğü himayesindeki liselerin konu ile ilgili ünitelerinin işlenmesi aşamasında, öğretmen ve öğrenciler ile, güneş ve gezegen araştırma ve simülasyon senaryoları üzerinde eğitim çalışmaları gerçekleştirilecek. Böylelikle üniversite bünyesinde yapılan derin uzaya yönelik bilimsel çalışmaların genç beyinlerde konu ile ilgili farkındalık oluşturması sağlanacak. Bir sonraki aşamada Anadolu Üniversitesi ile bağlantılı olan, yurt dışındaki Türk öğrencilerin de benzer çalışmaları gerçekleştirmeleri hedefleniyor. Bu kapsamda aynı yaş grupları ile oluşturulacak bilim takımları, internet üzerinden, eş zamanlı olarak teleskop gözlemleri yaparak ve mars robotu uygulamaları gerçekleştirerek, ortak bilimsel çalışma deneyimi kazanacaklar. Projelerin farklı aşamalarında gerek yerel, gerekse küresel ölçekte bilimsel ortaklıklar gerçekleştiriliyor. Yerel bilimsel çalışmalar çerçevesinde İstanbul Üniversitesi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Ulusal Gözlemevi, Ege Üniversitesi, Ankara Üniversitesi Öğretim üyeleri ile temaslar kuruluyor. Küresel ölçekte yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında İtalya-Padova üniversitesi, Chile-ESO (Güney Yarımküre Gözlemevi), Japonya-Kyoto Üniversitesi, Japonya-Hiroshima Üniversitesi, Taiwan Üniversitesi, Japon-Osaka Kyoiku Üniversitesi, Japon Okayama Üniversitesi gözlemevleri ve öğretim üyeleri ile ortak çalışmalar devam ederken, ortak gözlem çalışma planları yapılıyor. Eskişehir Sazova Parkı Türk Dünyası Kubbesi içindeki astronomi modülüne gerçek zamanlı bağlanılacak, gözlemevine gelemeyen ilgililere, bilimsel açıklamalar anlık ve gerçek zamanlı olarak aktarılabilecek. Gerek gözlemevindeki modüllerin ve gerekse Sazova Parkı Türk Dünyası Kubbesindeki modüllerin yapılandırılması sürecindeki tasarımlar, proje
ekibi tarafından özgün fikirler çerçevesinde gerçekleştirildi. Bu aşamada tasarımlar ile ilgili patent başvuruları için hazırlıklar da devam ediyor.



Yunus Emre Gözlemevi'nin konuğu olan Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Naci Gündoğan ise, 3 yıllık bir projenin sonuçlandığını anlattı. Bilimsel çalışmaların daha geniş imkanlar ile sağlanacağını belirten Rektör Gündoğan, "Bu 3 yıllık bir proje aslında. 3 yıllık süre içerisinde Borabey Kampüsümüzde böyle güzel bir gözlemevi kurma şansımız oldu. İsmini de 'Yunus Emre Gözlemevi' koyduk. Bu proje, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenen bir proje oldu. Yani bizim kendi öz kaynaklarımızla proje bütçemizden gerçekleştirdiğimiz bir proje oldu. Tabi ki hocalarımızın, fizik bölümümüzün ve Metin Altan hocamızın çok büyük destekleri, gayretleri ile oldu. Bu proje kapsamında göreceğiniz tüm tasarımlar üniversitemiz tarafından yapıldı. Bize ait tasarımların olması da güzel bir gelişme oldu. Tabi biz bu gözlemevini nasıl kullanacağız, ne amaçla kullanacağız, ben genel hatlarıyla size bahsetmek istiyorum. Öncelikle burayı eğitim amaçlı kullanacağız. Burada 30 kişilik bir sınıfımız var. Burada üniversitemiz öğrencilerine, Fen Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi gibi fakültelerdeki öğrencilere uygulamalı eğitim vermek amacıyla kullanacağız. Birinci amacımız eğitim. İkinci amacımız araştırma. Tabi ki uzay araştırmaları gerçekten dünyada ilgi çeken araştırmalar hem de önemli araştırmalar. bu noktada var olan yıldız teleskoplarımızla, güneş teleskoplarımızla belli zamanlarda gözlemler yapılacak. Bu gözlemlerle de birlikte hem üniversitemiz öğretim üyeleri yurt içinden ve yurt dışından çeşitli araştırmacılarla bir araya gelip bilimsel çalışmalar yapacaklar. Bu da çok önemsediğimiz gözlem evinin çok önemli faaliyetlerinden bir tanesi olacak" dedi.

Gözlemlerin şehir merkezinde bulunan öğrencilere anlık aktarılması için bağlantıların kurulduğunu dile getiren Rektör Günoğan, "Biliyorsunuz bizim Sazova'da Türk Dünyası Kültür ve Sanat Merkezimiz var. Orada, alt katta biz bir astronomi modülü kurduk. O modül ile bu merkezin doğrudan bir bağlantısı olacak. Buradaki gözlemler doğrudan o modüle aktarılacak. Tabi her seferinde çocukları gençleri buraya taşımak mümkün değil. Dolayısıyla buradaki görüntüleri de oraya aktaracağız. Simülasyonları da onlar orada izleyebilecekler. Neticede bizim temel amaçlarımızdan bir tanesi, sadece üniversite öğrencilerimize değil, milli eğitimdeki öğrencilerimize de bu anlamda hizmet vermek" şeklinde konuştu.

Rektör Gündoğan'ın ardından Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü görevlisi Yrd. Doç. Dr. Metin Altan tarafından gözlemevinin detaylı sunumu yapıldı. Teleskopların saklandığı hidrolik sistemlerin Eskişehir'de imal edildiğine dikkat çeken Altan, yurt dışındaki emsallerine göre sekizde bir maliyetle çok daha iyisini yaptıklarını söyledi.