Anket sonuçlarına göre sanayi ve sanayici devletten en az 3 ay koşulsuz destek beklerken, şirketlerin en büyük kaygıları ise verilen devlet desteklerinin ihtiyacı olan, gerçekten hak eden firmalara verilmesinin sağlanması. Şirket yöneticileri ile yapılan görüşmelerde alınan ekonomik tedbirlerin uygulamasının geç başlaması, kriterlerin henüz belli olmaması, bankaların ratingi yüksek firmaları gözetmesi ve tedbirlerin bürokrasinin altında ezilmemesi, yok olmaması en önemli beklentisi olduğu bildirildi. Özellikle bu dönem içerisinde sektör temsilcilerinin raporları genel anlamda piyasalarda, ödemelerin aksaması, şirketlerin kapanması ya da küçülmesi, çek ödemeleri, yatırımların azalması, gayrimenkul satışlarında düşüş gibi sebeplerden dolayı nakit sıkışıklığının olacağı yönünde.
Yapılan görüşmelere esas olarak, tedarik ve lojistik zincirlerindeki sıkıntılar, yine global piyasalardaki taleplerin düşüşü şirketlerin en önemli şikayetlerini oluşturuyor.
Üretim ve imalat yapan şirketler devletin açıkladığı vergi, SGK, muhtasar gibi ertelemelerin tüm sektörlere yaygınlaştırılmasını talep ediyor. Firmaların, faizsiz krediler, KOSGEB desteklerinin stratejik sektörlerde bürokrasiye takılmadan hızla yeni destek paketleri açıklamaları, istihdamı korumaya yönelik nakit destekler, faturaya istinaden banka kredi imkânları, KDV indirimleri ve tüm sektörlerdeki KDV alacaklarının ve kamu alacaklarının ödenmesi temel nakdi destek talepleri arasında yer alıyor.
Eskişehir sanayisini yüzde 30’un üzerinde temsil eden ve ESO’nun altında faaliyet gösteren meslek gruplarına göre detaylandırılmış çalışmada öne çıkan başlıklar ise şöyle;
Ankete katılım sağlayan firmaların yüzde 38,3’ü “Koronavirüs konusunda sağlıkla ilgili alınan tedbirleri/kararları yeterli buluyor musunuz?” sorusuna “hayır” şeklinde cevap verirken, yüzde 45,9’u bu soruyu “kısmen”, yüzde 15,8’i ise “evet” olarak cevapladı.
ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, koronavirüs konusunda sağlıkla ilgili alınan tedbir ve kararları en yetersiz gören sektör yüzde 50 ile metal işleme sektörü olmuştur. Bunu yüzde 47,1 ile makine imalat sektörü, yüzde 46,2 ile diğer (hazır giyim, ambalaj, yazılım vb.) sektörler izledi.
Yüzde 68’i koronavirüse karşı tedbir aldı
Ankete katılan firmaların yüzde 68,3’ü işletmelerinde salgına karşı tedbirlerin alındığını ve bir kriz yönetim planları olduğunu ifade ederken, firmaların yüzde 27’si bu soruya “kısmen”, yüzde 4,7’si ise “hayır” cevabı verdi. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, korona virüse karşı en yoğun tedbir alan sektörlerin yüzde 89,5 ile ulaşım araçları sanayi, yüzde 83,3 ile gıda imalat sektörü ve yüzde 72,7 ile yapı malzemeler ve madencilik sektörü olduğu görüldü.
Gıda ve makine imalatı üretimi sürdürüyor
Ankete katılan firmaların yüzde 8,5’i “Toplumun korona virüse karşı yeterince bilinçlendiğini, alınan kararlara uyduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna “evet” yanıtını verirken, yüzde 42,3’ü “hayır”, yüzde 49,2’si ise “kısmen” şeklinde cevap verdi.
Ankete katılan firmaların yüzde 60,8’i işletmelerinde çalışmanın devam ettiğini, yüzde 28’i kısmen çalıştıklarını ve yüzde 11,1’i de çalışmayı durdurduklarını belirtti. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, makine imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yüzde 76,5’i ve gıda imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yüzde 75’i çalışmaya devam ettiklerini ifade etti. Faaliyetlerine en yüksek oranda ara veren sektörler ise plastik ve kimya sektörü ile diğer sektörler oldu.
Firmaların yüzde 22,9’u uzaktan çalışmaya hazırlıklı
Ankete katılım sağlayan işletmelerin yüzde 7,9’u alınan ekonomik tedbirleri yeterli bulduğunu, yüzde 26,5’i kısmen yeterli bulduğunu ve yüzde 65,6’sı da yeterli bulmadığını belirtti. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, yapı malzemeleri ve madencilik sektörünün alınan tedbirleri yüzde 18,2 oranında, makine imalat sektörünün ise yüzde 17,7 oranında yeterli bulduğu tespit edildi. Alınan tedbirleri en yüksek oranda yetersiz bulan sektörler ise yüzde 91,7 ile gıda imalat ve yüzde 80 ile mobilya imalat sektörleri oldu.
Ankete katılan firmaların yüzde 22,9’u uzaktan çalışmaya hazırlıklı olduklarını, yüzde 23,4’ü kısmen hazırlıklı olduklarını ve yüzde 53,7’si hazırlıklı olmadıklarını belirtti. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, uzaktan çalışmaya en hazırlıksız sektörün yüzde 80 oranıyla mobilya imalat ve yüzde 63,3 ile metal işleme sektörü olduğu görüldü.
Küresel boyutta ekonomik durgunluk bekleniyor
Ankete cevap veren ESO üyesi firmaların yüzde 82,5’i küresel boyutta bir ekonomik resesyon (durgunluk) beklentisi içinde olduklarını ifade ederken, ekonomik durgunluk beklemeyen firmaların oranı ise sadece yüzde 2,7 oldu. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, gıda imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların yüzde 100’ünün, plastik ve kimya sektöründe çalışan firmaların yüzde 91,7’sinin küresel boyutta ekonomik bir durgunluk beklentisi içinde oldukları görüldü.
Firmaların yüzde 90’nı satışlarında azalış bekliyor
Ankette yer alan firmaların yüzde 90,5’i önümüzdeki 3 aylık dönemde salgın nedeniyle satışlarında azalış beklediklerini, yüzde 2,6’sı artış beklediklerini ve 6,9’u da değişim beklemediklerini belirtti. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, mobilya imalat sektörünün yüzde 100 oranında azalış beklediği, onu yüzde 95,8 ile plastik ve kimya sektörünün izlediği görüldü.
Yüzde 69 hammadde fiyatlarında artış bekliyor
Ankete katılan firmaların yüzde 69,1’inin önümüzdeki 3 aylık dönemde salgın nedeniyle hammadde fiyatlarında artış beklediği, yüzde 14,4’ünün azalış beklediği ve yüzde 16,5’inin ise değişim beklemediği tespit edildi. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, hammadde fiyatların en yüksek oranda artış bekleyen sektörlerin yüzde 100 ile gıda imalat, yüzde 75 ile plastik ve kimya, yüzde 73,7 ile ulaşım araçları (havacılık, otomotiv ve raylı sistemler) sektörleri olduğu görüldü.
Firmaların yüzde 58’i, 3 aylık dönemde yatırımları ertelemeyi düşünüyor
Ankete katılım sağlayan firmaların yüzde 58,8’i önümüzdeki 3 aylık dönemde salgın nedeniyle potansiyel yatırımlarını ertelemeyi düşündüklerini, yüzde 13’4’ü planladıkları yatırımlara devam edeceklerini ve yüzde 27,8’i ise yatırım planlarının olmadığını beyan etti. Önümüzdeki 3 aylık dönemde salgın nedeniyle yatırımlarını en yüksek oranda ertelemeyi düşünen sektörlerin yüzde 84,4 ile ulaşım araçları (havacılık, otomotiv ve raylı sistemler) ve yüzde 75,8 ile yapı malzemeleri ve madencilik sektörleri olduğu görüldü.
İstihdamda azalış bekleniyor
Ankete katılan işletmelerin yüzde 73,8’i önümüzdeki 3 aylık dönemde salgın nedeniyle üretim maliyetlerinde artış beklediklerini, yüzde 15,5’i değişim beklemediklerini ve yüzde 10,7’si ise azalış beklediklerini bildirdi.
Ankete katılan firmalara salgının istihdam oranlarını nasıl etkileyeceği sorulmuş, yüzde 88,8 oranında istihdam azalış beklendiği, yüzde 8 oranında değişim beklenmediği ve yüzde 3,2 oranında artış beklendiği tespit edildi. ESO üyeleri tarafından aynı soruya verilen cevaplar üretim alanlarına göre analiz edildiğinde, istihdamda en yüksek oranda azalış bekleyen sektörlerin yüzde 95,8 ile plastik ve kimya, yüzde 93, 3 metal işleme ve yüzde 90 mobilya imalat sektörleri olduğu görüldü.
Ankete katılan firmaların yüzde 14,8’i sürecin 1-3 ay içerisinde, yüzde 33,3’ü 3-6 ay içerisinde, yüzde 22,8’i 6-12 ay içerisinde ve yüzde 19’u ise 1 yıldan daha uzun bir sürede normale dönmesine beklediği ifade etti.