ETO tarafından hazırlanan bültende tüfe oranları, sanayi üretimi, ithalat ihracat rakamları, açılan kapanan şirket sayıları, krediler, çek senet işlemleri ve konut satışları yer aldı.
-ENFLASYON-
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık yüzde 0,03 arttı. TÜFE'de (2003=100) 2019 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0,03, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 5,01, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,72 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 19,88 artış gerçekleşti.
-TÜFE ORANLARI-
Yaz aylarına geçişle birlikte gıda kalemlerinin fiyatlarındaki iyileşmelerle birlikte enflasyon oranındaki düşüş ılımlı biçimde devam etmektedir. Bununla birlikte hem üretici fiyatlarındaki artışın halen yüksek seyretmesi ve hem de enerji fiyatlarında dünyada yaşanacak artışların enflasyon oranlarını olumlu desteklemeyeceğini unutmamak gerek. Bunun yanında Merkez Bankası Başkan değişikliği erken faiz oranı indirimi anlamına gelirse bunun döviz oranlarına ve tekrar enflasyona yansıyacağını da gözden kaçırmamak gerekir.
2019 Nisan ayından itibaren uzun süredir devam eden Eskişehir bölgesi enflasyon rakamlarının Türkiye genelindeki rakamlardan düşük olma geleneği bozulmuştu. Bu durum 2019 Haziran ayı itibarı ile devam etmektedir. 2019 Haziran itibarı ile Türkiye genelinde tüketici fiyatlarıyla enflasyon oranı 15,72 olarak gerçekleşmişken; Eskişehir bölgesi için bu rakam nerdeyse 1 puan daha fazla ve tam olarak 16,71 olarak gerçekleşmiştir.
-SANAYİ ÜRETİM-
Sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4, bir önceki aya göre yüzde 1 azaldı. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Nisan ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,3 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 4,2 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 0,7 arttı.
-DIŞ TİCARET-
Mayıs ayı itibarı ile Eskişehir’in aylık ihracat rakamı 100 milyon Dolar sınırını aştı. Nisan ayından Mayıs’a ihracatta artış, ithalatta düşük de olsa bir azalış meydana geldi. Bu anlamda ihracat ve ithalat arasındaki fark yani Eskişehir için dış ticaret fazlası Nisan’da 16 milyon Dolar’dan Mayıs’ta 28 milyon Dolar’a çıktı. 2019 yılının ilk 5 ayı itibarı ile Eskişehir’in dış ticaret fazlası da toplamda 113 milyon Dolar’a ulaştı.
Geçtiğimiz yılın Mayıs ayına bakıldığında Eskişehir için ithalat ve ihracat rakamlarının başabaş olduğu görülüyor. Bu anlamda geçen senenin aynı dönemine göre bu sene olumsuz ekonomik göstergelere rağmen dış ticaret trendinin oldukça olumlu geliştiği söylenebilir. İhracat rakamının yıl ortalamasının üstünde ve ithalat rakamının yıl ortalamasına yakın seyretmesi de bu olumlu yoruma destek olarak ilave edilebilir.
-AÇILAN KAPANAN ŞİRKET SAYISI-
Her ne kadar 2019 Şubat ayından bu yana kapanan ticari işletme sayısında bir dalgalanma olsa da kapanan ve tasfiye olan şirket sayıları Şubat – Nisan döneminde artış izlemiştir. Tasfiye olan şirket sayısı Mayıs’ta bu trende devam ederken, kapanan şirket sayısı, kapanan ticari işletme sayısı gibi Nisan’dan Mayıs’a azalış göstermiştir. Kurulan şirket ve ticari işletme sayıları göreceli olarak ılımlı ve dengeli seyrini Şubat ile Mayıs arasında sürdürmüştür. Hem şirket hem de kurulan ticari işletme sayıları Nisan’dan Mayıs’a göz ardı edilebilecek bir düşüş göstermiştir.
2018 yılı Mayıs ayı ile 2109 Mayıs kıyaslandığında, kurulan şirket sayılarında önemli bir değişiklik izlenmezken; kurulan ticari işletme sayısının geçen sene Mayıs ayında 58 bu sene Mayıs’ta ise 31 olarak gerçekleştiği anlaşılmaktadır. 2019 Şubat ayından itibaren daha ılımlı bir seyir izlense de geçen seneye göre olumsuz bir havadan bahsetmek mümkündür. Geçen senenin aynı ayına göre bu olumsuz ortam kapanan şirket ve ticari işletme sayılarına bakıldığında da görülmektedir.
-KULLANILAN NAKDİ KREDİLER-
2018 yılı Nisan ayında kullanılan nakdi kredi toplamda 14 milyar 266 milyon TL iken bu rakam 2019 Nisanında ancak 14 milyar 675 milyon TL olmuştur ki bu nominal artış yıllık tüketici fiyatlarıyla yaşanan enflasyon artışından bile düşüktür. Kriter tüketici enflasyonu olsa dahi reel anlamda kredi daralması devam etmekte. Aralık ayından bu yana kamu ve özel bankaların toplam kredilerde yavaş da olsa paylarındaki değişim de devam etmekte.
2019 Nisan ayında Eskişehir’de özel bankalardan kullanılan kredi miktarı 6 milyar 779 milyon TL’e, kamu bankalarından kullanılan kredi de 7 milyar 897 milyon TL’e ulaşmıştır. 2018 Nisan ayında Eskişehir’de kullanılan toplam kredilerin yaklaşık % 40,5’i kamu bankalarından kullanılan krediler olurken bu oran 2019 Nisan ayında % 46,2’e ulaşmıştır. Özel bankaların olumsuz makroekonomik ortamda krediden uzaklaştığı bu boşluğun da kamu bankaları ile doldurulmaya çalışıldığı anlaşılmaktadır.
-ÇEK SENET İŞLEMLERİ-
Protesto edilen senet sayılarına bakıldığında Mayıs 2019’da 598 adet olarak gerçekleşen rakamın bu senenin düşük rakamlarından olduğu görülmektedir. Protesto edilen senet tutarlarına bakıldığında mayıs ayında daha anlaşılır bir iyileşmenin gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Karşılıksız işlemi yapılan çek sayıları ve tutarlarında da protesto edilen senet yorumlarına benzer gelişmeler izlenmektedir. 2019 yılında Mart ayından sonra gelen en iyi olarak Mayıs ayı rakamları ortaya çıkmaktadır. Ancak ibrazında ödenen çek sayıları tutarlarında da bir yavaşlama ve düşüş gözlemlenmektedir ki bu durum iş ve ticaret dünyasında işlemlerin azaldığı anlamına gelmektedir. Yavaşlayan işlemler sonucunda hem olumlu hem de olumsuz senet ve çek ödeme (ödeyememe) rakamlarında bir azalma izlendiği düşünülmektedir.
Karşılıksız işlemi yapılan çek sayılarının ibrazında ödenenlere oranlarına baktığımızda 2019 yılında azalan bir trend izlediği anlaşılmaktadır. Yüzde 4,5’lerin üzerinde başlayan bu trend 3, 8 bölgesine kadar gerilemiştir. Ancak Ocaktan Marta kadar devam eden hızlı iyileşmenin ardında bir durağanlık izlenmektedir ve 2019 trendi halen 2018 trendinin üzerinde yer almaktadır.
Karşılıksız işlemi yapılan çek tutarlarının ibrazında ödenen çek tutarlarına oranında ise daha olumlu trend izlenmektedir. 2019 trendi halen 2018 trendinin üzerinde olsa da iyileşmenin gelecek birkaç ay daha devam etmesi durumunda 2018’in ilk aylarındaki düşük rakamlara ulaşılabileceği anlaşılmaktadır. Ülkenin genel makroekonomik gidişatının buradaki terendin gidişatını da aynı şekilde etkileyeceği açıktır.
-KONUT SATIŞLARI-
Konut satışlarındaki durgunluk 2019 Mayıs ayı itibarı ile devam etmektedir ve bu durumun yakın gelecekte olumlu anlamda değişeceğine dair ciddi bir işaret de görünmemektedir. Geçen seneki rakamlara göre Eskişehir’de her ay 300 ila 600 arasında daha az konut satışı gerçekleşmektedir.
Ekonomik iyileşme olmadığı sürece konut satış rakamlarının Eskişehir’de aylık 1300 – 1400 bandında gezineceği tahmin edilebilir. Enflasyon rakamlarında iyileşme hükümetin gündeminde olduğu sürece kredilerde ciddi bir artış izlemek, mevcut faiz oranları ile birlikte mümkün olmadığı için konut satışlarındaki bu rakamlara alışmak gerektiği anlaşılmaktadır.